درس سوم : سرمايه هاي انسان
هدف کلي :آشنايي با جايگاه انسان در نظام خلقت و ارزشهاي انسان
اصطلاحات علمي درس :
منزلت انسان
وديعه هاي الهي
سرشت خدا آشنا
گرايش به نيکيها
وجدان اخلاقي
قوه ي عقل
مرور مفاهيم
1- ارزش هر کس به درک و فهم او از حقيقت هستي و جايگاه انسان در کاروان آفرينش بستگي دارد .
2- وديعه هاي الهي در انسان عبارتند از :
-سرشت خدا آشنا
- گرايش به نيکيها و زيبايي ها
- وجدان اخلاقي
- قوه ي عقل
3- از وجدان اخلاقي تعبير به نفس لوامه شده است.
4- برترين نعمتي که خدا در وجود انسان قرار داده است قوه ي عقل است
5- قوه ي عقل تشخيص دهنده ي درستي از نا درستي و خوبي از بدي است
6- حجت آن چيزي است که با آن عليه انسان دليل مي آورند
7- حجت آشکار رسولان و انبياء و ائمه
8- حجت نهان عقل
9- نتايج پذيرش دعوت انبياء:
- تجلي زيبايي هاي ايمان و عمل صالح
- سرشار شدن زندگي از نيکيها و زيبايي ها
- بهره مندي از زندگي جاويد در بهشت
1. ارزش هر کس به درک و فهم او از حقيقت هستي و جايگاه انسان در کاروان آفرينش بستگي دارد .
2. امام علي (ع)در مورد حقيقت انسان مي فرمايند :خدا رحمت کند انساني را که بداند از کجا آمده ،در کجا قرار دارد و به سوي کجا رهسپار خواهد شد.
3. خداوند به انسان کرامت بخشيد . و بر بسياري از مخلوقات برتري داده است و آنجه را که در آسمانها و زمين است براي بهره مندي او آفريده است .
سوره ي اسراء – آيه ي 70
4. پيام اين آيات چنين است که خداوند درميان موجودات جهان ،انسان را براي خود برگزيد و بهشت ويژه اش را به او اختصاص داد و فرمود : (( جهان را براي تو آفريدم و تورا براي خودم )) .
سوره ي انسان – آيات 2 و 3
5. آيات شريفه ي فوق درباره ي منزلت انسان بيانگر اين مفهوم است که خداوند انسان را صاحب اراده و آزاد آفريد و مسئول سرنوشت خود قرار داد و او از انسان خواسته است با کار و ابتکار خود زمين را آباد سازد و با انتخاب خود ،يکي از دو راه سعادت و شقاوت را اختيار کند .
6. وديعه هاي الهي در انسان بنابر بيان قرآن کريم اين است :
الف ) سرشت خدا آشنا
ب) گرايش به نيکيها و زيبايي ها
د) وجدان اخلاقي
ج) قوه ي عقل
7. از وديعه هاي الهي در انسان ،((سرشت خدا آشنا )) را اين گونه مي توان توضيح داد که انسان سرشتي خدا آشنا ،خدا گرا و خدا پرست دارد و خود و جهان را وابسته به خالقي مي يابد که سرچشمه ي همه ي خوبيها و زيبايي هاست .کمتر کسي در طول تاريخ اين حقيقت را انکار کرده است . حتي آنان که بت پرست بودند يا بتها را شريک خدا مي دانستند ،در صدد پاسخ گويي به اين نياز فطري خود بودند ولي در يافتن مصداق واقعي دچار اشتباه و خطا مي شدند .
سوره ي شمس – آيات 7 و 8
11. آيات شريفه ي فوق بيانگر اين وديعه ي الهي است :گرايش به نيکي ها و زيبايي ها يعني انسان نيکي ها و بدي ها و زيبايي ها و زشتي ها را درک مي کند و در خود گرايشي به سوي نيکي ها و زيبايي ها احساس مي کند .کرامت ،بزرگواري ،صداقت و عدالت را دوست دارد و از دو رويي ،ذلت ،دون همتي و ظلم بيزار است .
12. از وديعه هاي الهي « وجدان اخلاقي » : گرايش انسان به نيکي ها و زيبائي ها سبب شده که در مقابل گناه و زشتي عکس العمل نشان دهد و آن گاه که به گناه آلوده شد ، خود را سرزنش و ملامت کند و در انديشه ي جبران برآيد . قرآن کريم عامل دروني اين حالت را نفس لوامه ، يعني نفس سرزنشگر ، نا ميده و بدان سوگند خورده است .
13. تدبر در آيه « لا اقسم بيوم القيامه و لا اقسم بالنفس اللوامه » ما را به مفهوم « وجدان اخلاقي » مي رساند .
14. در قرآن کريم از وجدان اخلاقي به نفس لوامه تعبير شده است .
15. برترين نعمتي که خدا در وجود انسان قرار داده است ، قوه ي عقل است .
16. منظور از قوه عقل ، تشخيص دهنده ي درستي از نادرستي و خوبي از بدي است . 17. منظور حضرت علي (ع) از قوه ي عقل اين است که اين نعمت بزرگ را پيام آور حقق ، دوست انسان ، نجات دهنده ي وي ، بهترين ثروت و نزديک کننده به خدا ناميده است .
18. عبارت زير از امام کاظم (ع) در خصوص قوه عفل بيان شده است :
ان الله علي الناس حجتين ---> خداوند بر مردم دو حجت دارد .
حجه ظاهره ---> حجتي آشکار
و حجه باطنه ---> و حجتي نهان و مخفي ؛
فاما الظاهره ---> اما حجت آشکار ،
فالرسل و الانبياء و الائمه ---> همان رسولان و انبياء
و اما الباطنه فالعقول ---> وحجت نهان ، عقل هاست .
19. منظور از حجتان آشکار رسولان و انبياء و ائمه است .
20. منظور از حجت نهان عقل است .
21. حجت آن چيزي است که با آن عليه انسان دليل مي آورند .
22. دو حجتي که خداوند در روز قيامت عليه گناهکاران با آن ها دليل مي آورد :
الف) ارسال پيامبران در وجود امامان . ب) وجود عقل در انسان
23. خداوند انبيا و پيشوايان خود را نيز به سوي انسان ها فرستاده است تا راه سعادت و فلاح را به آن ها نشان دهند و آنان را ياري کنند . علاوه بر اين ، انسان در طول زندگي از الهامات فرشتگان و امدادهاي نيز بهره مي برد . اگر آدمي اين سرمايه ها را به کار گيرد و دعوت انبيا را بشنود و روزنه ي قلبش را به روي زندگي اش سرشار از نيکي ها و زيبايي ها « ايمان » و « عمل صالح » در وجودش تجلي مي کند ، زندگي اش سرشار از نيکي ها و زيبايي ها مي شود و بالاخره زندگي جاويد لبريز از سرور و خرسند را در بهشتي که خداوند برايش آماده کرده ، به دست خواهد آورد.
24. پذيرش دعوت انبيا و بهره بردن از الهامات فرشتگان و امدادهاي آنان نتايجي را براي انسان به دنبال دارد :
1) زيبايي هاي ايمان و عمل صالح در وجودش تجلي مي کند .
2) زندگي اش سرشار از نيکي ها و زيبايي ها مي شود .
3) زندگي جاويد لبريز از سرور و خرسند را در بهشتي که خداوند برايش آماده کرده ، به دست خواهد آورد .
انديشه و تحقيق
1. ارزش هاي وجودي انسان که او را بر ساير موجودات برتري مي دهد کدام اند ؟
سرشت خدا آشنا – گرايش به نيکي ها و زيبايي ها – وجدان اخلاقي – قوه ي عقل
2. در آيات 54و55 سوره ي قمر تامل کنيد و ببنيد چه جايگاهي براي انسان پيش بيني شده است .
محققا اهل تقوي در باغ ها و کنار نهرها منزل گزينند ، در منزلگاه صدق و حقيقت نزد خداوند از عزت و سلطنت جاوداني متنعمند .
3-آيا شيطان مانع اختيار و اراده ي ما در تصميم گيري ها ميشود؟ خير كار شيطان وسوسه كردن و وعده هاي دروغين است اين ما هستيم كه به او اجازه ي وسوسه ميدهيم ، از آنجا که انسان همواره ، در حال انتخاب است و در عين حال عامل اصلي گناه خود انسان است ، هيچ انساني در قيامت نمي تواند تقصير گناهان خويش را متوجه شيطان کند . پس وجود شيطان مانع اختيار و اراده ي انساني نيست .
4-سرمايه هاي الهي در وجود ما را با موانع رشد مقايسه كنيد و تقابل ميان آنها را توضيح دهيد:
سرمايه ها موانع
فطرت خدا جو غفلت از ياد خدا
گرايش به نيكي ها زيبا نشان دادن گناه
وجدان اخلاقي ايجاد كينه و دشمني ميان مردم
عقل سرگرم كردن به آرزو هاي خيالي
خودآزمايي :
1. ارزش هرکس به درک و فهم او از .................... بستگي دارد .
ج ) حقيقت هستي
2. اگر انسان دعوت انبيا را بشنود و روزنه ي قلبش را به روي الهامات و امدادهاي الهي بگشايد ............ و ............. در وجودش تجلي مي کند .
ج ) ايمان – عمل صالح
3. در مورد حقيقت انسان ، حديثي از امام علي (ع) بيان کنيد .
ج ) خدا رحمت کند انساني را که بداند از کجا آمده ، در کجا قرار دارد و به سوي کجا رهسپار خواهد شد .
4. آيه ي 7 و 8 سوره ي شريفه شمس بيانگر کدام وديعه الهي است ؟ توضيح دهيد .
ج ) گرايش به نيکي ها و زيبايي ها يعني انسان نيکي ها و بدي ها و زيبايي ها و زشتي ها را درک مي کند و در خود گرايشي به سوي نيکي ها و زيبايي ها احساس مي کند .کرامت ،بزرگواري ،صداقت و عدالت را دوست دارد و از دو رويي ،ذلت ،دون همتي و ظلم بيزار است .
5. منظور از قوه عقل چيست ؟
ج ) منظور از قوه عقل ، تشخيص دهنده ي درستي از نادرستي و خوبي از بدي است .
ارسال نظر برای این مطلب
اطلاعات کاربری
توصيه هاي دوستانهلینک دوستان
آرشیو
آمار سایت