درس دوم : با کاروان هستي
هدف کلي : تشخيص جهان به عنوان يک نظام يکپارچه که داراي هدف است .
اصطلاحات علمي درس :
نظام و مجموعه ي نظام مند
پيوستگي نظام ها
نظام واحد جهاني ( نظام خلقت )
غايتمندي نظام جهاني ( نظام خلقت )
مرور بر مفاهيم :
1. مجموعه ي جهان خلقت نظامي واحد و به هم پيوسته است .
2. يک پيوستگي طولي و يک پيوستگي عرض ميان نظام ها برقرار است .
3. نظام هاي هم طول --> نظام هاي تو در تو .
4. نظام هاي هم عرض --> نظام هايي که در کنار يکديگرند .
5. نظام هاي بزرگ از به هم پيوستن نظام هاي کوچک شکل مي گيرند .
6. فعاليت نظام هاي کوچک هم در خدمت خود اين نظام و هم در خدمت نهايي ترين هدف نظام است .
7. هر قدر علم و دانش بشر توسعه يابد درک روابط و پيوستگي ميان نظام ها آسانتر مي شود .
8. از پيوستگي و ارتباط ميان نظام ها ، نظام واحد جهاني حاصل مي شود .
9. نظام واحد جهاني يک هدف بزرگ را دنبال مي کند و آن سير في الله يعني حرکت تکاملي خلقت است .
1. يک پيوستگي طولي و يک پيوستگي عرضي ميان نظام ها بر قرار است .
2. با ذکر اين مثال ، پيوستگي طولي ميان نظام ها را بيان مي کنيم :
نظام ( سلول --> بطن --> قلب -->دستگاه گردش خون --> انسان ) را در نظر مي گيريم . از اين نظام مشخص مي شود که سلول براي بطن ، بطن براي قلب ، قلب براي دستگاه گردش خون و دستگاه گردش خون براي بدن انسان کار مي کند تا حيات و رشد بدن تامين مي گردد . در اين جا با يک پيوستگي طولي مواجهيم به گونه اي که هدف جز کوچک در طول هدف جز بزرگ قرار دارد و آن نيز در خدمت جز بزرگ تر ، تا به برترين هدف ، يعني حيات بدن مي رسيم .
3. منظور از «رابطه ي عرضي »ميان نظام هااين است که غير از رابطه ي طولي , مجموعه اي از اعضا هستند که به هم مرتبط و پيوسته اند .اين اعضا در عرض يک ديگر و انجام دادن فعاليتي مشترک ,يک مجموعه را مي سازند.
مثال:بدن از دستگاه ها واندام هاي مختلفي تشکيل شده که با همکاري مي کنند. در داخل هر دستگاه يا اندام نيز قسمت هاي ديگري هست که آن ها نيز با همکاري دارند. اين همکاري يک پيوستگي را بوجود مي آورد که به آن پيوستگي عرضي مي گوييم.
4. نظام هاي بزرگ از به هم پيوستن نظام هاي کوچک شکل مي گيرند ؛ بدين صور ت که بطن ها ، دهليزها و دريچه ها قلب را مي سازند ، قلب و سرخرگ و مويرگ دستگاه گردش خون ، و مجموعه اي از دستگاه ها نيز بدن را شکل مي دهند .
5. ويژگي هاي يک نظام يک پارچه :
1. فعاليت نظام هاي کوچک هم در خدمت خود اين نظام هاست و هم در خدمت نهايي ترين هدف نظام است .
2. هر دستگاهي نظم ، قانون مندي و هدف خاص خود را دارد . اما اين امر نه تنها مانع هماهنگي و همکاري سراسري آن ها براي رسيدن به هدف نهايي نيست ، بلکه در خدمت آن است .
3. نظام هاي بزرگ از به هم پيوستن نظام هاي کوچک شکل مي گيرند .
4. هر چه دايره ي نظام ، بزرگ تر مي شود ، نظم و قانون مندي گستر ده تري به وجود مي آيد که نظام هاي کوچک تر را در درون خود جاي مي دهد .
5. نظام هاي پيوسته و تو در تو ، فعاليت هماهنگ و سازمان يافته اي انجام مي دهند که در پايان منجر به رسيدن به هدف نهايي مي شود .
نظام واحد جهاني
مثال زير بيان گر « پيوستگي نظام جهاني » يا به عبارت ديگر « نظام به هم پيوسته ي جهاني » است:
پيوستگي و ارتباط ميان پديده ها و نظام ها از زمين فراتر مي رود و به رابطه ي بين سيارات و ستارگان کشيده مي شود . اکنون که انسان با تخريب لايه ي جو پيرامون زمين ، سبب شده تا نور خورشيد بيش از حد معمول بر زمين بتابد ، اين پيوستگي را بهتر درک مي کند . نور خورشيد از عوامل مهم حيات در کره ي زمين است . اين نور ، پرتو انفجار هاي بزرگي است که در خورشيد رخ مي دهند و آن را به صورت يک کره ي هميشه گدازان در مي آورد .
ميزان ورود نور خورشيد به زمين توسط هواي پيرامون ما ، کنترل مي شود . ترکيب خاص گازهاي تشکيل دهنده ي هوا به اين کنترل کمک مي کند . اين نور کنترل شد ه ، ترکيب گاز هاي تشکيل دهنده ي هوا به اين کنترل کمک ميکند . اين نور کنترل شده , علاوه بر روشن کردن زمين ومعتدل کردن دما , تاثيرات شيميا يي و زيستي فراواني دارد. ماه نيز بر جانداران دريايي و ساختار سواحل در يا اثر مي گذارد. اما امروزه مي دانيم که امواج مغناطيسي فراوني از کرات دور دست به سوي زمين مي آيند وبر زمين اثر مي گذارند . همچنين , جايگاه زمين در منظومه ي شمسي , نتيجه ي تعادل نيروي جاذبه ي همه ي سيارات اين منظومه و خورشيد است . با گسترش علم در دنياي امروز , مي توانيم نمونه هاي ديگري را از اين ارتباط وهم بستگي را بيابيم.
6. درک روابط و پيوستگي ميان نظام ها از اين طريق آسان تر مي شود که هر قدر علم و دانش بشر توسعه يابد ,درک روابط و پيوستگي ميان نظامها آسان تر مي شود.
7. نظام واحد جهاني از پيوستگي و ارتباط ميان نظامها يک نظام واحد جهاني حاصل مي شود.
8. عمرموجودات و نظامهاي اين دنياي به هم پيوسته نامحدود و دايمي نيست . هر يک از اين نظامها انرژي و استعدادي محدود دارند و روزي به پايان مي رسد.
9. نامحدود بودن عمر نظامهاي دنيوي به معناي نيستي و نابودي نيست ،بلکه براي پيوستن به نظامي ديگر و تجديد سازمان و استمرار در متن نظامهاي ديگر صورت مي گيرد .اجزاي متلاشي شده در يک چرخه ي طبيعي دوباره بازسازي مي شوند و به نظامي بالاتر و برتر با انرژي بيشتر به هم مي پيوندند .13- آيه ي ...ما تري في خلق الرحمن من تفاوت فارجع البصر هل تري من فطوريعني نمي بيني در آفرينش خداي رحمن هيچ بي نظمي و گسستي .پس بار ديگر ديده بگردان آيا هيچ شکافي مي بيني .
در اين آيه خداوند ما را به نظر در آفرينش دعوت مي کند چرا که هيچ چيز در متن عالم طبيعت از بين نمي رود بلکه در نظامي تازه تر خود را مي نماياند .
10. مرحوم علامه طباطبايي در تفسير الميزان درباره ي همين آيه مي فرمايد :منظور از عدم تفاوت اين است که تدبير الهي چون حلقه هاي زنجير ،در سراسر جهان به هم پيوسته و متصل است .موجودات به گونه اي با يکديگر مربوطند که آثار فعاليت يکي ،نصيب ديگري مي شود ،همانطور که خود آن براي ثمر دادن به موجودات ديگر وابسطه و نيازمند است ...پس منظور از نبودن تفاوت در خلقت آن است که خداوند اجزاو اعضاي جهان خلقت را طوري آفريده که بتوانند به هدفي که براي آن خلق شده اند برسند و ديگران مانع او نشوند ...
انديشه و تحقيق صفحه ي28
1- برخي از آيات قرآن کريم با عبارت ((و من آياته....)) آغاز مي شود .به آيات 22 تا 25 سوره ي روم و 29 سوره ي شوري مراجعه کنيد و با بهره مندي از آنها حکيمانه بودن خلقت را توضيح دهيد.
آيات 22 تا 25 سوره ي روم :
22 : و يکي از آيات قدرت الهي خلقت آسمانها و زمين است و اختلاف زبانها و رنگهاي شما آدميان که در اين امور نيز ادله صنع حق براي دانشمندان عالم آشکار است .
23: و يکي از آيات حق همين که شما در شب و روز به خواب رفته و از فضل خدا طلب روزي مي کنيد در اين امر هم ادله ي قدرتش براي قومي که سخن حق بشنوند پديدار است .
24: و يکي از آيات الهي همان قوه ي رعد و برق است که هم شما را از ساعقه ي عذاب مي ترساند و هم به رحمت باران آسمان که زمين را پس از مرگ زنده مي کند اميدوار مي گرداند .در اين امر نيز ادله ي قدرت ايزد براي اهل خرد آشکار است .
25:و يکي از آيات قدرت خدا آن که آسمان و زمين را به فرمان خود برپا داشته است پس در محشر شما را از خاک بر خواند و زنده گرداند همگي سر از قبر ها بيرون مي آوريد .
به عنوان مثال در آيه ي 23 آمد و شد شب و روز از آيات خدا شمرده شده است و حرکت وضعي زمين ،کوتاه و طولاني شدن روزها و شبها ،ثمرات يکنواخت نتابيدن خورشيد ،فوايد حرکت وضعي و ......همه از ثمرات آن و قابل بررسي و تبيين است که همگي حکيمانه بودن خلقت را نشان مي دهد.
آيه ي 29 سوره ي شوري:
و از آيت هاي اوست آفريدن آسمانها و زمين و آنچه پراکنده کرد در آن دو از جنبنده و او بر جمع کردنشان چون خواهد توانست .
اين آيه درباره ي خلق آسمان و زمين و جنبندگان روي آن است و موضوعاتي نظير نظم و هماهنگي در منظومه ي شمسي ،کهکشانها ،روابط ميان ستارگان ،زندگي برخي از جنبندگان روي زمين و تعامل آنها با محيط زندگي در اين باره قابل بررسي است .
3- اگر کسي يقين داشته باشد که جهان از خداست و رو به سوي او دارد ،اين يقين چه تاثيري در زندگي او خواهد داشت ؟
در چنين حالتي ايمان شخص به خدا تقويت مي شود و زندگي براي او معنا و مفهوم تازه اي پيدا مي کند .چنين کسي مي کوشد که خود را با حرکت جهاني نظام خلقت به سوي کمال بعتر هماهنگ سازد و زندگي خود را جهت دهد و تصميماتي براي اين هماهنگي بگيرد .
خود آزمايي :
1. نظام واحد جهاني چگونه پديد مي آيد ؟
ج) از پيوستگي و ارتباط ميان نظام ها يک نظام واحد جهاني حاصل مي شود .
2. ارتباط و پيوستگي نظام ها به چه صورت است ؟
ج ) يک پيوستگي طولي و يک پيوستگي عرضي ميان نظام ها بر قرار است .
3. منظور از « رابطه ي عرضي » ميان نظام ها چيست ؟
ج ) منظور از «رابطه ي عرضي »ميان نظام هااين است که غير از رابطه ي طولي , مجموعه اي از اعضا هستند که به هم مرتبط و پيوسته اند .اين اعظا در عرض يک ديگر و انجام دادن فعاليتي مشترک ,يک مجموعه را مي سازند.
4. با ذکر يک مثال ، پيوستگي طولي ميان نظام ها را بيان کنيد .
ج ) نظام ( سلول --> بطن --> قلب -->دستگاه گردش خون --> انسان ) را در نظر مي گيريم . از اين نظام مشخص مي شود که سلول براي بطن ، بطن براي قلب ، قلب براي دستگاه گردش خون و دستگاه گردش خون براي بدن انسان کار مي کند تا حيات و رشد بدن تامين مي گردد . در اين جا با يک پيوستگي طولي مواجهيم به گونه اي که هدف جز کوچک در طول هدف جز بزرگ قرار دارد و آن نيز در خدمت جز بزرگ تر ، تا به برترين هدف ، يعني حيات بدن مي رسيم .
5. فعاليت نظام هاي کوچک هم در خدمت خود اين نظام و هم در خدمت ...................... است .
ج ) نهايي ترين هدف نظام
ارسال نظر برای این مطلب
اطلاعات کاربری
توصيه هاي دوستانهلینک دوستان
آرشیو
آمار سایت